Dự báo thị trường điện mặt trời Việt Nam năm 2026: Xu hướng và cơ hội?

Xu hướng đang chi phối thị trường điện năng lượng mặt trời

Sự phát triển của thị trường điện năng lượng mặt trời Việt Nam hiện nay không chỉ là câu chuyện của ngành điện, mà còn gắn liền với mục tiêu Net Zero quốc gia và áp lực chuyển đổi xanh từ chuỗi cung ứng toàn cầu.

Phân khúc điện Mặt trời hòa lưới C&I (Thương mại & Công nghiệp) đang được ưu tiên do khả năng giảm tải cho lưới điện quốc gia và đáp ứng nhu cầu điện tại chỗ của các nhà máy. Nhu cầu về một hệ thống quản lý năng lượng thông minh, đáng tin cậy như hệ thống SCADA là đang là xu hướng tất yếu đi kèm.

Quy mô công suất lắp đặt hiện tại đã đạt mức nào?

Theo chia sẻ của Thứ trưởng Bộ Công Thương tại hội thảo CIRTS (theo VnEconomy, 13/01/2025), tổng công suất điện mặt trời đưa vào vận hành tại Việt Nam đã đạt khoảng 17 GW, củng cố vị thế dẫn đầu khu vực ASEAN. Đáng chú ý, hơn 100.000 hệ thống điện mặt trời mái nhà đã được lắp đặt, chiếm gần 50% tổng công suất điện mặt trời. Điều này cho thấy động lực thị trường đã chuyển mạnh sang phân khúc phân tán và tự tiêu thụ.

Theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, tổng công suất các nguồn điện mặt trời (gồm mái nhà và tập trung) đến năm 2030 đạt 46.459 - 73.416 MW. Quy hoạch này nhấn mạnh trọng tâm phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu, cho thấy tiềm năng khổng lồ trong phân khúc áp mái. Điều này được thúc đẩy mạnh mẽ bởi giá thành thiết bị đang giảm sâu, làm cho chi phí sản xuất điện sạch ngày càng cạnh tranh.

Phân khúc điện năng lượng mặt trời C&I Việt Nam có tiềm năng lớn không?

Phân khúc điện mặt trời C&I (commercial & industrial solar) được dự báo là động lực tăng trưởng chính trong giai đoạn 2025-2030, với nhu cầu lớn đến từ các nhà máy FDI. Các tập đoàn lớn như Samsung, Best Pacific đều đang triển khai các dự án hàng MWp tại các nhà máy.

Tiềm năng của C&I Solar được ước tính còn rất lớn, đặc biệt khi các giải pháp kỹ thuật tuân thủ EVN được chuẩn hóa và phổ biến. Bên cạnh đó, Việt Nam còn có lợi thế nằm ở bức xạ mặt trời trung bình cao và nhu cầu điện tăng trưởng nhanh (7-8% mỗi năm).

Mô hình PPA tự sản tự tiêu có còn tối ưu không?

Mô hình PPA (Power Purchase Agreement) tự sản tự tiêu vẫn là lựa chọn hấp dẫn nhất cho nhà máy. Lợi ích kinh tế hiện tại đến từ việc tiết kiệm chi phí điện tránh được, đặc biệt là điện giờ cao điểm.

Sự thay đổi này khuyến khích nhà đầu tư tập trung vào hiệu suất, sự ổn định của hệ thống và khả năng tự chủ năng lượng. Doanh nghiệp cần nhìn nhận đây là một chiến lược quản lý chi phí dài hạn, đảm bảo dòng tiền ổn định trong suốt 20-25 năm tuổi thọ dự án.

Hybrid, BESS, SCADA sẽ dẫn dắt công nghệ ra sao?

Trong 5 năm tới, cuộc chơi của thị trường điện năng lượng mặt trời sẽ được dẫn dắt bởi sự tích hợp của các công nghệ tiên tiến nhằm giải quyết vấn đề lớn nhất: tính biến động của năng lượng mặt trời.

Hybrid và BESS giải quyết được các vấn đề gì?

Hybrid Solar (sự kết hợp Solar với BESS - Hệ thống Lưu trữ Năng lượng) là xu hướng công nghệ tất yếu. Nó giải quyết triệt để nhược điểm về tính không ổn định của điện năng lượng mặt trời.

BESS cho phép lưu trữ năng lượng mặt trời dư thừa ban ngày để sử dụng vào ban đêm hoặc giờ cao điểm, tối ưu hóa việc tự tiêu thụ 24/7 (tăng tỷ lệ tự tiêu thụ từ 30-40% lên 70-80%). Với giá thành pin lưu trữ đang giảm (dự báo giảm ở mức 15-20% mỗi năm), cùng với mục tiêu lắp đặt 1.000-2.000 MW công suất lưu trữ vào năm 2030, BESS sẽ trở thành khoản đầu tư chiến lược để tăng cường khả năng tự chủ và vận hành song song liền mạch với máy phát diesel khi cần thiết.

Công nghệ SCADA/IoT giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu gì?

Hệ thống SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) là nền tảng cốt lõi của mọi dự án C&I hiện đại. Hệ thống SCADA không chỉ giúp các nhà máy điện năng lượng mặt trời tuân thủ yêu cầu giám sát của EVN, mà còn cung cấp khả năng phân tích dữ liệu năng lượng theo thời gian thực.

Lợi ích chính của SCADA là giúp tối ưu hóa sản lượng, phát hiện sớm các lỗi (Hệ thống - Khắc phục lỗi - Giảm thời gian chết) và quản lý vận hành từ xa, dẫn đến giảm chi phí O&M và tăng hiệu quả cho dự án.

Các nhà cung cấp uy tín như Hino Systech, với nền tảng công nghệ Nhật Bản và kinh nghiệm hơn 50 năm về SCADA/tự động hóa nhà máy (PA/FA), sẽ là lựa chọn chiến lược hàng đầu cho các đối tác mong muốn kết hợp hoàn hảo công nghệ điều khiển chuyên sâu vào hệ thống điện năng lượng mặt trời của mình.

Tín chỉ Carbon và Net Zero có tiềm năng ra sao?

Mục tiêu Net Zero 2050 và cơ chế giao dịch Tín chỉ Carbon đang mở ra một dòng doanh thu phi năng lượng mới, đặc biệt quan trọng với các doanh nghiệp xuất khẩu. Việc sử dụng điện mặt trời giúp doanh nghiệp giảm phát thải CO2, từ đó có thể tạo ra và giao dịch Tín chỉ Carbon trên thị trường.

Việc này đòi hỏi hệ thống phải có khả năng đo lường, báo cáo và xác minh dữ liệu phát thải tin cậy, điều mà các giải pháp SCADA chuyên dụng có thể cung cấp. Đây là yếu tố cạnh tranh sống còn cho việc đáp ứng tiêu chuẩn ESG quốc tế.

Chính sách và rào cản kỹ thuật của thị trường điện năng lượng mặt trời?

Mặc dù xu hướng công nghệ mở ra cơ hội, việc tuân thủ các quy định hiện hành là điều kiện bắt buộc để hệ thống được vận hành hợp pháp.

Nghị định 58 của chính phủ quy định về "tự sản tự tiêu" thế nào?

Nghị định 58/2025/NĐ-CP là cơ sở pháp lý cho mô hình tự sản tự tiêu, quy định hệ thống không được phát điện dư lên lưới. Đây là điểm mấu chốt: việc không bán điện đồng nghĩa với việc doanh nghiệp phải đầu tư vào giải pháp kỹ thuật để đảm bảo công suất phát P-out luôn nhỏ hơn hoặc bằng công suất tiêu thụ tại chỗ, tránh gây mất ổn định cho lưới điện quốc gia. Việc tuân thủ pháp lý là điều kiện sống còn cho tính bền vững của dự án.

Quyết định 378/QĐ-EVN về hoà lưới điện quốc gia?

Quyết định 378/QĐ-EVN áp dụng cho các hệ thống trên 100kWp và là rào cản kỹ thuật lớn nhất. QĐ 378 EVN yêu cầu:

• Truyền tải dữ liệu vận hành (P, U, I, Tần số) về EVN-RMCS theo chuẩn giao thức cụ thể (Modbus, IEC-104).
• Khả năng nhận lệnh Điều độ Công suất từ xa của EVN.

Độ khó nằm ở sự phức tạp của giao thức truyền thông, yêu cầu về độ chính xác, tính liên tục của dữ liệu và khả năng bảo mật (SSL/TLS, VPN). Việc không tuân thủ sẽ dẫn đến nguy cơ bị từ chối đấu nối.

Vì sao cơ chế "Zero Export" là thách thức lớn?

Thách thức Zero Export (Không phát ngược lên lưới) nằm ở độ trễ (latency) của hệ thống điều khiển. Công suất tải trong nhà máy thay đổi liên tục, đòi hỏi bộ điều khiển phải có tốc độ phản ứng trong mili giây để điều chỉnh công suất của Inverter.

Hệ thống Zero Export kém chất lượng sẽ dẫn đến sai số, dòng điện dư phát ngược lên lưới, gây vi phạm pháp luật và bị cắt điện. Đây là một bài toán của Tự động hóa và Xử lý Tín hiệu Số đòi hỏi giải pháp chuyên nghiệp, tích hợp đa cấp điều khiển.

Giải pháp nào tuân thủ Quyết định 378 của EVN?

Với hơn 50 năm kinh nghiệm từ công nghệ Nhật Bản trong lĩnh vực tự động hóa nhà máy (FA/PA), Hino Systech mang đến giải pháp Hino Gateway 378 – được thiết kế để giải quyết triệt để các thách thức trên.

Hino Gateway 378 đáp ứng chuẩn kỹ thuật QĐ EVN 378 thế nào?

Hino Gateway 378 là thiết bị chuyên dụng, đóng vai trò là "người phiên dịch" giữa hệ thống điện năng lượng mặt trời của nhà máy và EVN-RMCS. Giải pháp này thu thập chính xác các tham số bắt buộc từ Inverter/Meter và chuyển đổi sang giao thức chuẩn mực (Modbus/IEC-104) để gửi về EVN.

Đồng thời, nó tích hợp bộ điều khiển thông minh, đảm bảo hệ thống luôn có khả năng kỹ thuật để sẵn sàng nhận lệnh điều độ từ EVN và điều khiển Inverter thực thi lệnh giảm phát một cách tức thời. Tuy nhiên, việc thực thi điều độ công suất này sẽ được thực hiện theo thỏa thuận đấu nối và yêu cầu vận hành cụ thể giữa nhà máy và EVN, giữ cho hệ thống luôn tuân thủ các yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt và tối ưu hóa sự ổn định lưới điện.

Dữ liệu 24/7 về EVN-RMCS được đảm bảo không?

Giải pháp Hino Gateway 378 được trang bị tính năng Data Logging (Lưu trữ cục bộ) và bảo mật kênh truyền (SSL/TLS, VPN). Trong trường hợp đường truyền bị gián đoạn, dữ liệu vẫn được lưu trữ an toàn trong Gateway và sẽ tự động truyền lại toàn bộ dữ liệu bị thiếu về EVN-RMCS khi kết nối được khôi phục.

Tính năng này giúp chủ đầu tư tuân thủ nghiêm ngặt yêu cầu về truyền dữ liệu liên tục của Quyết định 378 của EVN, tránh bị gián đoạn hoạt động và các hình phạt liên quan.

Các dự án đã kết nối EVN thành công thông qua Hino Gateway 378?

Giải pháp Hino Gateway 378 đã được kiểm chứng thành công qua nhiều dự án lớn.

Bằng chứng điển hình là tại hệ thống Điện năng lượng mặt trời của Công ty TNHH Sản Xuất TMVN (Ninh Bình, 1375 kWp), Hino đã triển khai Gateway 378 và giúp hệ thống kết nối thành công lên EVN-RMCS chỉ trong 1 tuần. Sự thành công này là minh chứng rõ ràng cho tính tuân thủ 100% kỹ thuật của Hino Systech.

Tính đến nay, Hino Systech đã triển khai thành công hơn 15 dự án với tổng công suất trên 50 MWp tại 10 tỉnh thành, cung cấp giải pháp an tâm cho các nhà đầu tư C&I.

Làm sao để việc đầu tư vào điện năng mặt trời mang lại hiệu quả cao?

Đầu tư vào thị trường điện năng lượng mặt trời giai đoạn mới đòi hỏi một tầm nhìn chiến lược, tập trung vào quy trình triển khai chuẩn mực để tối đa hiệu quả.

Tiêu chí chọn đối tác tích hợp hệ thống là gì?

Lựa chọn đối tác là quyết định quan trọng nhất, quyết định sự ổn định của hệ thống trong 20 năm. Nhà đầu tư C&I cần ưu tiên các công ty có nền tảng Kỹ thuật Tự động hóa Công nghiệp mạnh (PA/FA), thay vì chỉ là công ty Solar EPC thông thường.

Sự khác biệt nằm ở khả năng Tích hợp Hệ thống và Điều khiển Chuyên sâu.

• Chuyên môn cốt lõi: Đối tác phải có kinh nghiệm sâu về SCADA, Zero Export, và tích hợp giao thức EVN, không chỉ là lắp đặt cơ khí thông thường.
• Các dự án thực tế: Giải pháp phải được công nhận và có Case Study thực tế về việc kết nối thành công lên EVN-RMCS.
• Đảm bảo độ tin cậy: Kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực PA/FA giúp đảm bảo độ tin cậy tuyệt đối cho toàn bộ hệ thống điện của nhà máy.

Là một trong những doanh nghiệp có bề dày kinh nghiệm trong lĩnh vực Tự động hóa Công nghiệp và năng lượng mặt trời, Hino Systech không chỉ cung cấp thiết bị, mà chúng tôi còn là Chuyên gia Tích hợp Hệ thống Điều khiển đảm bảo hệ thống điện mặt trời của bạn vận hành không chỉ hợp pháp mà còn tối ưu hóa hiệu suất lâu dài.

Các bước triển khai dự án C&I tuân thủ EVN?

Lộ trình triển khai cần được tuân thủ nghiêm ngặt, bao gồm:

1. Phân tích Chi tiết nhu cầu năng lượng, lựa chọn công nghệ (Hybrid/BESS).
2. Thiết kế Kỹ thuật Tuân thủ Zero Export và tích hợp Gateway 378 ngay từ đầu.
3. Hoàn thành Thủ tục Pháp lý theo Nghị định 58 và quyết định 378 của EVN.
4. Cuối cùng là Kiểm tra & Nghiệm thu bởi cơ quan Điện lực.

Với lợi thế quy trình chuẩn hóa từ công nghệ Nhật Bản, Hino Systech đảm bảo triển khai nhanh chỉ trong 7 ngày làm việc, giúp khách hàng rút ngắn tối đa thời gian chờ đợi và đưa dự án đi vào vận hành hợp pháp với quy định EVN.